စိတ္အားျဖည့္ စကားစုေလးမ်ား (၉)

ကုသုိလ္ေကာင္းမႈမွာ အသက္အရြယ္မရွိ…

ေကာင္းမႈကုသိုလ္ အႏွစ္သာရဆုိတာ အသက္အရြယ္နဲ႔ မဆုိင္ဘဲ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းရဲ႕ သဒၶါတရားနဲ႔ ရယူလုိမႈ၊ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္လုိမႈ၊ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေတြနဲ႔ပဲ ရရွိႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရတဲ့ အရာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ငယ္တဲ့သူေတြလည္း ငယ္တဲ့အေလ်ာက္ ႀကိဳးစားရယူႏုိင္ၾကသလုိ ႀကီးတဲ့သူေတြလည္း ႀကီးတဲ့အေလ်ာက္ ႀကိဳးစားရယူႏုိင္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ငယ္ေပမယ့္ အသိရွိၿပီး ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ အႏွစ္ရွိတဲ့ ဘ၀ျဖစ္ႏုိင္ၿပီး အသက္ႀကီးေပမယ့္ အသိမရွိ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈလည္း မရွိဘဲ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြ၊ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြမွာ ေပ်ာ္ေကာင္းတုန္း၊ မုိက္ေကာင္းတုန္းဆုိရင္ေတာ့ ႀကီးၿပီးအႏွစ္မရွိ၊ အနံ႔မေကာင္းတဲ့ ၾကက္သြန္နီလုိ ဘ၀မ်ိဳးပဲ ျဖစ္ေနၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

လမ္းညြန္သူနဲ႔ က်င့္ႀကံသူ…

မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြမွာ ေပ်ာ္ေကာင္းေန၊ အသက္အရြယ္ ရလာေပမယ့္ ကုသုိလ္တရားေတြမွာ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖုိ႔ သတိမရ ျဖစ္ေနသူေတြကုိ အမ်ားႀကီး ႀကဳံဖူးေနပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ႀကဳံႀကိဳက္တဲ့အခါမွာ အသိေပးစကား၊ တုိက္တြန္းစကား ေျပာၾကားေပးေနေပမယ့္ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္က သံေ၀ဂမရ၊ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္က ကုသုိလ္တရားေတြအေပၚမွာ ရယူလုိစိတ္မရွိ၊ အားထုတ္လုိစိတ္ မရွိဘဲ ျဖစ္ေနၾကေလေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔လည္း ရသမွ်ေလာက္ပဲ ေဟာေျပာျပဳျပင္ ေပးေနရေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာက လမ္းညႊန္ေပးသူနဲ႔ လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္ႀကံသူဆုိတာ သူ႔အလုပ္ပဲ သူလုပ္ႏုိင္တာ ျဖစ္လုိ႔ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ အေနနဲ႔ကေတာ့ လမ္းညြန္ေပး႐ုံ၊ ေဟာေျပာေပး႐ုံ၊ တုိက္တြန္းေပး႐ုံေလာက္ပဲ လုပ္ေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံမႈ အပုိင္းမွာေတာ့ သူတုိ႔တစ္ဦးခ်င္း အေပၚမွာပဲ မူတည္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေကာင္းဆုံးနည္း...

လူတုိင္းလူတုိင္း တစ္ခါတစ္ေလ ကုိယ္က်င္လည္ရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ အသုိင္းအ၀ုိင္းမွာ ဘယ္လုိပဲ ေပါင္းသင္းေနထုိင္ ျပဳျပင္ေပမယ့္ ျပဳျပင္လုိ႔ မရသူမ်ား၊ လုိက္ေလ်ာလုိ႔ မရသူမ်ား၊ အဆင္ေျပေအာင္ ဆက္ဆံလုိ႔ မရသူမ်ား ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီသူေတြေၾကာင့္ ကုိယ့္မွာ စိတ္ပန္းလူပန္း ျဖစ္ၾကရၿပီး ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် သူတုိ႔ကုိ အေၾကာင္းျပဳကာ အကုသုိလ္မ်ားသာ ျဖစ္ေနၾကတာကုိ ႀကဳံဖူးၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုထုဇင္ေတြရဲ႕ သဘာ၀အရ အဆင္မေျပ ျဖစ္ၾကၿပီဆုိရင္ တဘက္သူ ဘာပဲလုပ္လုပ္၊ ဘာပဲေျပာေျပာ အေကာင္းျမင္တတ္တဲ့ သေဘာမရွိဘဲ မေကာင္းဘက္ကပဲ ေတြးေနမိတတ္ပါတယ္။ မေကာင္းအျမင္နဲ႔ မေကာင္းေတြးထင္ေနရင္ မေကာင္းတဲ့ အကုသုိလ္ပဲ ျဖစ္ေနၾကမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မခ်စ္မႏွစ္သက္သူ၊ အဆင္မေျပသူမ်ားနဲ႔ ေရွာင္လဲြမရ အတူတကြ ေနထုိင္ရသူမ်ား အေနနဲ႔ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် အကုသုိလ္ ျဖစ္ဖုိ႔ပဲ မ်ားေနၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ အခါမ်ိဳးမွာ တဘက္သူကုိ ကုိယ့္အလုိက်၊ ကုိယ့္စိတ္တုိင္းက် ျဖစ္ေစဖုိ႔ ႀကိဳးစားမေနဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တိုင္ အကုသုိလ္မျဖစ္ဘဲ ေနႏုိင္ေအာင္ပဲ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ အဆင္မေျပသူ၊ မခ်စ္မႏွစ္သက္သူ၊ ဆုံးမျပဳျပင္လုိ႔ မရသူမ်ားကုိ အကုသုိလ္မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားရာမွာ အေကာင္းဆုံးနည္းကေတာ့ ဥေပကၡာျပဳလုိက္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ မွန္သမွ် ဘယ္လုိအေၾကာင္းအရာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လုိက္ၿပီး ခံစားမေနဘဲ လ်စ္လ်ဴ႐ႈကာ သေဗၺသတၱာ ကမၼႆကာလုိ႔ ႏွလုံးသြင္း ေနလုိက္ျခင္းကသာ ကုသုိလ္မရေပမယ့္ အကုသုိလ္မျဖစ္တဲ့ အမွန္ကန္ဆုံး၊ အေကာင္းဆုံး နည္းတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အေကာင္းျမင္တတ္ပါေစ...

တကယ္ေတာ့ အေကာင္းျမင္တတ္ျခင္းဟာ အျပစ္အျဖစ္သက္သာတယ္ဆုိတာ အေသအခ်ာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ရင္ လူတုိင္းလူတုိင္း ကုိယ္စီအားနည္းခ်က္မ်ား ရွိတတ္ၾကတဲ့အတြက္ အဲဒီအားနည္းခ်က္ကုိ ၾကည့္ၿပီး ဆက္ဆံၾကမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဆက္ဆံေရး အဆင္ေျပဖုိ႔ မလြယ္လွပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ အဆုိးျမင္တတ္တဲ့ အက်င့္ေလးေတြ ရွိေနျပန္တဲ့အခါ မေကာင္းတဲ့ အေတြးအျမင္က အရင္ဆုံး ေနရာယူထားတဲ့အတြက္ ဘယ္သူ႔ကုိၾကည့္ၾကည့္ မေကာင္းတဲ့အခ်က္၊ အားနည္းတဲ့ အခ်က္ကုိပဲ ေတြ႕ေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ အားနည္းခ်က္နဲ႔ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ကုိ ၾကည့္မိမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ့္အေနနဲ႔ တဘက္သူအေပၚ အေကာင္းျမင္ေပးဖုိ႔ မလြယ္လွဘဲ မေကာင္းတဲ့ အေတြးအျမင္မ်ားနဲ႔ အကုသုိလ္ အျပစ္မ်ားပဲ ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ သေဘာရွိပါတယ္။ ဒါဟာ အေကာင္းျမင္တတ္တဲ့ အက်င့္မရွိဘဲ အဆုိးကုိသာ ၾကည့္တတ္တဲ့အတြက္ေၾကာင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေကာင္းျမင္တတ္ရင္ အျပစ္အျဖစ္ သက္သာတဲ့အတြက္ အေကာင္းျမင္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ကုိယ့္အလုပ္ကုိယ္စစ္ပါ…

လူတုိင္းလူတုိင္း ကုိယ္လုပ္တဲ့ အလုပ္ေတြ အေပၚမွာ အျပစ္ျဖစ္မျဖစ္ စိစစ္ၾကည့္ၾကဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ကုိယ္လုပ္တဲ့အလုပ္ဟာ ကုိယ့္အတြက္ေရာ သူတပါးအတြက္ပါ အျပစ္ကင္းတယ္၊ အက်ိဳးရွိတယ္ဆုိရင္ ဒီအလုပ္ဟာ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ျဖစ္ၿပီး ကုိယ္လုပ္တဲ့အလုပ္ဟာ ကုိယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိ၊ သူမ်ားအတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိတဲ့အျပင္ လုပ္သမွ် အျပစ္ေတြပဲ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိရင္ ဒါဟာ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္တစ္ခုဟာ ေကာင္းရင္ ကုသုိလ္ျဖစ္ၿပီး မေကာင္းရင္ အကုသုိလ္ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းလုပ္ရင္ အျပစ္ကင္းၿပီး မေကာင္းလုပ္ရင္ အျပစ္တြင္း ျဖစ္ေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျပစ္မကင္းဘဲ မေကာင္းက်ိဳးေပးတတ္တဲ့ အကုသုိလ္ အလုပ္ေတြကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး အျပစ္ကင္းကာ ေကာင္းက်ိဳးျဖာေစမယ့္ ကုသုိလ္အလုပ္ေတြမွာ တတ္ႏုိင္သမွ် ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အက်ိဳးေပးေကာင္းတာ မဟုတ္…

တစ္ခ်ိဳ႕က အကုသုိလ္နဲ႔ အက်ိဳးေပးတယ္၊ ေလာင္းကစားနဲ႔ အက်ိဳးေပးတယ္လုိ႔ ဆုိကာ အကုသုိလ္အလုပ္၊ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြကုိ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး လုပ္ေနတတ္တာ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ အက်ိဳးေပးေကာင္းတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အက်ိဳးယုတ္ေနေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပစ္ေတြ ျဖစ္ေနေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္မတန္ေသးတဲ့အတြက္ ဒီအျပစ္ေတြကုိ မခံရေသးေပမယ့္ အခ်ိန္တန္ရင္ေတာ့ ဘုရားလည္း မကယ္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ အျပစ္နဲ႔အတူ မေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

မရွိတာထက္ မသိတာခက္…

“မရွိတာထက္ မသိတာခက္”ဆုိတဲ့ ဆုိ႐ုိးစကား တစ္ခုရွိပါတယ္။ ပစၥည္းဥစၥာ မရွိတာထက္ အသိဉာဏ္မရွိတာက ပုိခက္တယ္လို႔ ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာတရား ႐ႈေဒါင့္က ေျပာမယ္ဆုိရင္ မရွိတာဟာ ဒါနေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး မသိတာဟာ ပညာေၾကာင့္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ဒါနမပါေတာ့ မရွိျဖစ္ေနၿပီး ပညာမပါေတာ့ မသိျဖစ္ေနတတ္တဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနမပါတဲ့သူေတြဟာ ျဖစ္ေလရာဘ၀ေတြမွာ မဲြေနတတ္ၿပီး ပညာမပါတဲ့ သူေတြကေတာ့ ျဖစ္ေလရာဘ၀မွာ အသိမရွိျဖစ္ကာ ေမာဟအေမွာင္ ဖုံးေနတတ္ပါတယ္။ အမွားကုိ အမွန္ထင္၊ အမွန္ကုိ အမွားထင္ၿပီး စိတ္ထင္ရာ လုပ္ေနမိတတ္ပါတယ္။ ပုိဆုိးတာက ကုသုိလ္ကုိ ကုသုိလ္လုိ႔ မသိ၊ အကုသုိလ္ကုိ အကုသုိလ္လုိ႔ မသိတာက ပုိဆုိးပါတယ္။ တစ္ျခားအရာေတြမွာ မသိတာထက္ ကုသုိလ္အကုသုိလ္ကုိ မသိတာက အဆုိးဆုံးျဖစ္ၿပီး အျပစ္ပုိႀကီးေၾကာင္း ဗုဒၶအဘိဓမၼာ သေဘာအရ ေလ့လာ စမ္းစစ္ၾကည့္ႏုိင္ပါတယ္။

မေကာင္းတဲ့အလုပ္ရဲ႕ သေဘာ…

မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ရဲ႕ သေဘာက အဲဒီမေကာင္းတဲ့အလုပ္ကုိ လုပ္ပါမ်ားလာတဲ့အခါ မေကာင္းမႈကုိ မေကာင္းမႈလုိ႔ မျမင္ေတာ့ဘဲ သာမန္ေန႔စဥ္ ထမင္းစား ေရေသာက္အလုပ္တစ္ခု အျဖစ္ ထင္လာတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ဟာ အေသးေလးဆုိၿပီး အထင္မေသးပါနဲ႔လုိ႔ ဗုဒၶဘုရားရွင္ မိန္႔ေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အကုသုိလ္အားလုံးရဲ႕ တရားခံ…

မဟုတ္တာကုိ ေျပာတတ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ မလုပ္ႏုိင္တဲ့ အကုသုိလ္ဆုိတာ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိသလုိ ပါးစပ္က မဟုတ္တာေတြ ေျပာလာတတ္ၿပီဆုိရင္ အဲဒီသူဟာ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ကုိလည္း အလြယ္တကူ လုပ္ျဖစ္တတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရားရွင္က သားေတာ္ ရာဟုလာကုိ “ခ်စ္သား ရာဟုလာ မုသားဆုိလ်င္ ရယ္ဖြယ္မွ်ပင္ မေျပာနဲ႔” လုိ႔ မိန္႔ေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ႏႈတ္ကုိမေစာင့္စည္းဘဲ အလြယ္တကူ က်ဴးလြန္တတ္တဲ့သူေတြဟာ သူ႔စကားနဲ႔သူ႔ကုိျပန္ၿပီး ထိခုိက္ေစကာ စကားေနာက္ တရားပါကုန္တတ္တဲ့အတြက္ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့တရားေတြပါေအာင္ ေျပာဆုိၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လုိလူျဖစ္ခ်င္လဲ…

လူ႔ဘ၀ကုိ ရလာေပမယ့္ ရရွိလာတဲ့ လူ႔ဘ၀မွာ ကုိယ့္ရဲ႕အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆုိ၊ အေတြးအႀကံေတြေၾကာင့္ လူဟာ လူငရဲသားလည္း ျဖစ္သြားႏုိင္၊ လူၿပိတၱာလည္း ျဖစ္သြားႏုိင္၊ လူတိရစၧာန္လည္း ျဖစ္သြားႏုိင္၊ လူသားစင္စစ္လည္း ျဖစ္ေနႏုိင္တဲ့အတြက္ ဒီလူေလးမ်ိဳးထဲက ကုိယ္ကဘယ္လုိ လူမ်ိဳးျဖစ္ခ်င္လဲဆုိတာ ေရြးခ်ယ္ၿပီး ကုိယ္ျဖစ္ကုိယ္ခံရတဲ့ ဘ၀မွာ ကုိယ္ေရြးခ်ယ္ရာ ကုိယ္စံရမွာျဖစ္လုိ႔ ေရြးခ်ယ္မႈ မမွားၾကဖုိ႔ ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈမွားရင္ လူဟာလည္း အဆင့္နိမ့္သြားတတ္တဲ့အတြက္ အမွန္ေရြးခ်ယ္ၿပီး လူပီသတဲ့ အဆင့္ျမင့္လူျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မေကာင္းတဲ့ အကုသုိလ္ ဒုစ႐ုိက္မ်ားနဲ႔ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနတာေတြေၾကာင့္ လူမပီသတဲ့လူ၊ လူတိရစၧာန္၊ လူၿပိတၱာစတဲ့ လူေတြဘ၀ကုိ မေရာက္ေစၾကဘဲ ကုိယ္က်င့္သီလနဲ႔ ကုသုိလ္သုစ႐ုိက္ေတြမွာ ေပ်ာ္ေမြ႕တတ္တဲ့ လူပီသတဲ့ လူစင္စစ္မ်ား ျဖစ္ေအာင္ အသိသတိနဲ႔ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကဖုိ႔ အႀကံျပဳလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အရွင္၀ိစိတၱ (မနာပဒါယီ) http://www.venvicitta.com

Facebook စာမ်က္ႏွာ

http://www.facebook.com/note.php?note_id=167006476652975